ලෙඩ කරන ගොඩනැගිලි

1970 දශකයේ දී පමණ යුරෝපයේ සහ ඇමරිකානු කලාපයේ නාගරික ප්‍රදේශයන් ආශ්‍රිත නිවාස සංකීර්ණවල, කර්මාන්ත ශාලාවල, හා කාර්යයාලවල වෙසෙන පිරිස් එකිනෙකාට වෙනස් වූ නොයෙකුත් කායික සහ මානසික අපහසුතාවලට නිරන්තරයෙන් ලක්වූ අතර සෞඛ්‍ය බලධාරීන් වෙත ඒ පිළිබඳ ලැබෙන පැමිණිලි ප්‍රමාණය ද වැඩි විය. එකල මාධ්‍යන් මෙම තත්ත්වය හැඳින්වූයේ 'කාර්යයාලීය රෝගී තත්ත්වයක්' ලෙස ය.

ගොඩනැගිලි තුළ සිටින පුද්ගලයන් රෝගී කරවන මෙම තත්ත්වය ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) විසින් 1984 වසරේ දී 'සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය' (Sick Building Syndrome) ලෙස නම් කරන ලදී. 1990 දී ස්වීඩනයේ පර්යේෂකයන් පිරිසක් විසින් මෙම 'සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය' පිළිබඳව දීර්ඝ අධ්‍යයනයක් සිදුකරමින් ප්‍රධාන වශයෙන් මෙම තත්ත්වය සඳහා ගොඩනැගිල්ල ඉදිකිරීම සඳහා යොදාගන්නා අමුද්‍රව්‍යයන් සහ ගොඩනැගිල්ල තුළ වාතයේ ගුණාත්මක තත්ත්වය සහ අභ්‍යන්තර ආලෝක තත්ත්වයන් බලපාන බව හඳුනාගැනීමට සමත්විය.

මොකක්ද මේ 'සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය'?

'සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය' යනු යම් ගොඩනැගිල්ලක සිටින පුද්ගලයන්ට නිශ්චිතව කිව නොහැකි, විටක කායික වශයෙන් සහ විටෙක මානසික වශයෙන් විවිධාකාරයේ අපහසුතාවන් සහ ආබාධයන් ඇති කරන තත්ත්වයකි. මෙහිදී ඇතිවන කායික හා මානසික අපහසුතා නිශ්චිතව කිව නොහැක්කේ පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට, ප්‍රදේශයෙන් ප්‍රදේශයට මෙය වෙනස් වන නිසාවෙනි.

නිශ්චිත නොවූ, සහ තාවකාලික වූ රෝගී ලක්ෂණ

මෙහිදී කායික හා මානසික වශයෙන් ඇතිවන ආබාධ සහ අපහසුතා නිශ්චිතවම දැක්විය නොහැකි ය. කායිකව හඳුනාගෙන ඇති පොදු තත්ත්වයන් ලෙස ගොඩනැගිල්ලේ සිටින කාලය තුළ හිසරදය, ඇඟපත වේදනාව, සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව, පීනසය, පපුවේ අපහසුතා, නිදිමත, ඇස් කෙවීම සහ රිදීම, උගුරේ අපහසුතා, නිතර ඇතිවන උගුර කට වියළීම හා විවිධ ආසාත්මිකතා ආදී කිහිපයක් දැක්විය හැකි අතර, මානසික වශයෙන් නිතර පවතින මානසික ආතතිය, නොරිස්සීම, ක්ෂණික කෝපය, වැඩකිරීම එපාවීම ආදී තත්ත්වයන් දැක්විය හැකිය. මෙම තත්ත්වයන් පවතින්නේ ගොඩනැගිල්ල තුළ සිටින කාලය තුළ දී පමණක් වන අතර ගොඩනැගිල්ලෙන පිටතට පැමිණි පසු එම තත්ත්වයන් පහවී යයි.

'බෙහෙතක් නෑ' - WHO කියයි

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් 2006 වන විට සිදුකළ පර්යේෂණයන්ට අනුව 'සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය' නිසා ඇතිවන ආසාත්මිකතා වැනි ලක්ෂණයන්වල දී ඊට අදාළ ප්‍රතිකාර කිරීම මිසක, මේ සඳහා නිශ්චිත ඖෂධයක් නොමැති ය. එසේම, මෙම තත්ත්වය වළක්වාගත හැක්කේ වාසය කරන ගොඩනැගිල්ලේ ගුණාත්මකභාවය ඇති කිරීමෙන් බව ඔවුන් විසින් පෙන්වාදෙන ලදී. ඒ අනුව මෙය කායික හෝ මානසික රෝගී තත්ත්වයක් නොව 'රෝගී ගොඩනැගිල්ලක්' තුළ වාසය කිරීම නිසා ඇතිවන තත්ත්වයක් බව ද අවධාරණය කෙරිණි. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය නිකුත් කරන ලද නවතම වාර්තාවකට අනුව දියුණුයැ යි සම්මත එක්සත් ජනපදය ඇතුළු බටහිර රටවලත් ඉදිකර ඇති ගොඩනැගිලිවලින් 35%ත් 40%ත් අතර ප්‍රමාණයක මෙම තත්ත්වය දැකගත හැකි බව හඳුනාගෙන ඇත.

'සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය' සමග නිරන්තරයෙන් කායික හා මානසික වශයෙන් අපහසුතාවන්ට ලක්වීම නිසා විශේෂයෙන් ආයතනවල සහ කර්මාන්ත ශාලාවල සේවකයන්ගේ කාර්යයක්ෂමතාව අඩුවීමට, නිරන්තරයෙන් රෝගී වීමට, රැකියාව නීරස වීමට හා, සේවයට වාර්තා කිරීම අඩුවීමට සෘජුවම හේතුවන බව සොයාගෙන තිබේ.

ශ්‍රී ලංකාවට මෙම තත්ත්වය බලපවත්වන ආකාරය පිළිබඳව මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය රංගික උමේෂ් හල්වතුර සමග පැවති සාකච්ඡාවක දී ඔහු දැක්වූ අදහස් මෙසේ යි:

මහාචාර්ය රංගික උමේෂ් හල්වතුර

සරලව පැහැදිලි කළොත් සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය කියන්නේ රෝගී වූ ගොඩනැගිල්ලක් තුළ ජීවත්වීම නිසා ඇතිවන තත්ත්වයක්. යම් ගොඩනැගිල්ලක ජීවත් වීම නිසා එහි වාසය කරන පුද්ගලයන් රෝගී වීමක් සිදුවෙනවා නම් අපි එම ගොඩනැගිල්ල හඳුන්වනවා රෝගී ගොඩනැගිල්ලක් විදිහට. මේ රෝගී ගොඩනැගිල්ල නිවසක්, පාසලක්, කාර්යයාලයක්, කර්මාන්ත ශාලාවක්, හෝටලයක්, හෝ නේවාසිකාගාරයක් වැනි ඕනෑම ඉදිකිරීමක් විය හැකියි.

සැබෑ ලෙසටම වර්තමානයේ දී ගොඩනැගිලි නිසා මිනිස්සු රෝගී වීමේ තත්ත්වය බහුල වෙලා තිබෙනවා. මේ වන විට නාගරීකරණය සීඝ්‍ර ලෙසින් සිදුවන ශ්‍රී ලංකාව තුළත් බටහිර රටවලටත් වඩා වැඩි වශයෙන් මෙම තත්ත්වය පවතිනවා. අද වෙනකොටත් මේ තත්ත්වය පිළිබඳ ශ්‍රී ලංකාව තුළ ප්‍රමාණවත් ලෙස පර්යේෂණ සහ අධ්‍යයනයන් සිදුවෙලා නැහැ. ඒ නිසා අප තවමත් මීට නිසි අවධානයක් යොමු නොකිරීම ගැටලුවක්.

ගොඩනැගිල්ලක් ලෙඩ වෙන හැටි

ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටක ගොඩනැගිලි, රෝගී ගොඩනැගිලි බවට පත්වීමට හේතු සාධක ගණනාවක් පවතිනවා. ප්‍රධාන වශයෙන්ම මේ සඳහා ප්‍රධාන සාධක 4ක් හඳුනාගන්න පුළුවන්.

• ගොඩනැගිල්ලක ඇතුළත වාතාශ්‍රයේ පවතින ගුණාත්මක බව.
• ගොඩනැගිල්ල ඇතුලතින් නිකුත්වන සහ ඒ අවට පවතින අධික ශබ්දය හා ඝෝෂාකාරීබව.
• ගොඩනැගිල්ල තුළ ආලෝකයේ ගුණාත්මක බව.
• බාහිර පරිසරයේ දූෂණ තත්ත්වයන්.

මහල් නිවාස සංකීර්ණවල සහ තට්ටු ගණනාවක ගොඩනැගිලිවල වාසය කරන අයට සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝම අවධානම සුලභව පවතිනවා. ඒ වගේම සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය පිළිබඳ වැඩිම අවධානම පවතින්නේ වායුසමීකරණය කල ගොඩනැගිලිවල සහ වායුසමීකරණය කල කාමරවල වෙසෙන පිරිස් හටයි. මේ අවස්ථා දෙකේදීම අභ්‍යන්තර වාතාශ්‍රයට යම් දූෂ්‍යකාරකයක් මිශ්‍ර වුණොත් පහසුවෙන් එය පිටවෙන්නේ නැහැ. විශේෂයෙන්ම වායුසමීකරණය කල ගොඩනැගිලි සහ කාමර සෑම විටකම වසාදමා තිබෙන නිසා අහිතකර සහ දූෂණය වූ වායූන් ඒ ඇතුළතම රැඳීතිබෙනවා. ඒ වගේම මෙම වායුසමීකරණය කළ ගොඩනැගිලිවල කාබන්ඩයොක්සයිඩ් සහ කාබන්මොනොක්සයිඩ් ඇතුළු අහිතකර වායූන් ගණනාවක් පවතිනවා.

ගොඩනැගිල්ලක ආලේපකර තිබෙන තීන්ත වර්ග, කාපට් ඇලවීම සඳහා යොදාගෙන තිබෙන ගම්වර්ගවල සැර සුගන්ධය, ගොඩනැගිලි ඇතුළත සුවඳවත් කිරීම සඳහා යොදාගෙන තිබෙන සුවඳ ද්‍රව්‍යන් ආදියෙන් නිකුත් වන රසායනිකයන් වාතය සමග මිශ්‍රවීම නිසා ඇතුළත වාතය හිතකර නොවන තත්ත්වයන්ට පත්වෙනවා. වායු සමීකරණය කළ කාමරවල එම තත්ත්වය සුලභව පවතිනවා. වායුසමීකරණය නොකළ ගොඩනැගිලිවලත් මේ අවධානම පැහැහැදිලිවම පවතිනවා. ඒ වගේම ගොඩනැගිලිවල කාලයක් ගතවන විට ඇතිවන පුස් වර්ග සහ දිලීර වර්ගත්, කාර්යයාල ඇතුළත භාවිතා වන ෆැක්ස් යන්ත්‍ර සහ මුද්‍රණ යන්ත්‍රවලින් නිකුත්වන ඇසට නොපෙනෙන දුම් හා රසායනික වර්ගත් සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝම තත්ත්වය ඇති වීමට බලපානවා.

මීළඟට ශබ්ද දූෂණය සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය ඇතිවීමට බලපාන ආකාරය විමසා බැලුවොත් අපි බොහෝවිට දකිනවා සමහර ආයතනවල, කර්මාන්ත ශාලාවල එහෙමත් නැත්නම් ඒ පරිශ්‍රයන් අවට යන්ත්‍ර සූත්‍ර නිසා, සංගීතය නිසා හෝ නිරන්තරයෙන් නිකුත්වන ඒකාකාරී ශබ්ද නිසා අනවශ්‍ය ඝෝෂාවක් ඇතිවනවා. එය පැහැදිලිවම ශබ්ද දූෂණයක්. ඒ ශබ්ද දූෂණය අතර සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය ඇති වීමට පැහැදිලි හේතු කාරකයක් වනවා.

සික් බිල්ඩිං සින්ඩ්‍රෝමය ඇති වෙන්න බලපාන තවත් සාධකයක් තමයි තමන් ජීවත්වන ගොඩනැගිල්ලේ පවතින ආලෝක තත්ත්වය. අපේ ඇස් හුරුවෙලා තිබෙන්නේ සුදු ආලෝකයත් එක්ක ස්වභාවික ආලෝක තත්ත්වයන්ට. නමුත් අපි දන්නවා බොහෝමයක් ආයතනවල සහ ගොඩනැගිලිවල වැඩකරන කාලය පුරාවටම පවතින්නේ විදුලි බුබුළුවලින් නිකුත් වන ආලෝකයයි. ඒ වගේම ඇතැම් විට විවිධ වර්ණවල අලෝකයන් නිකුත් කෙරෙන ස්ථාන තිබෙනවා. මේ නිසා ඇසට සුදුසු සහ ගැලපෙන ආලෝක තත්ත්වයන් නොලැබීම නිසා ඇස් අනවශ්‍ය ලෙස වෙහෙසීමට ලක්වීම, ඇස්වල අපහසුතා හා ඇස්වල ආබාධ ඇතිවීමට ඉඩකඩ පවතිනවා.